თურქეთის წამყვანი კლინიკების ექიმთა საქართველოში ვიზიტები და ქართველი პაციენტებისთვის კონსულტაციების გაწევა, სასიამოვნო ტრადიციად იქცა… ამჯერად სამსუნის კლინიკა მედიკანას ექიმი – ნეიროქირურგი, პროფესორი ენის ქურუოღლუ ბათუმს ეწვია და ადგილობრივი პაციენტები მიიღო… ჩვენ რა თქმა უნდა, ვისარგებლეთ შემთხვევით და ბატონ ენისს ქართველი პაციენტებისთვის საინტერესო რამდენიმე კითხვით მივმართეთ…
- უპირველესად, მოგელსალმებით! ძალიან მიხარია, რომ ისევ ბათუმში ვარ. დაახლოებით 5 წელია რაც, ქალაქ სამსუნის „მედიკანას“ ჰოსპიტალის სახელით კონსულტაციებს ვუწევთ პაციენტებს საქართველოს სხვადასხვა რეგიონში, კერძოდ კი თბილისში, ქუთაისსა და ბათუმში.
ჩვენ ვზრუნავთ ბევრი პაციენტის ჯანმრთელობაზე როგორც საქართველოში, ასევე, სამსუნში, ჩვენს კლინიკაში. ვფიქრობ, ამ კუთხით ნამდვილად დიდი ძალისხმევა და შრომა გავწიეთ საქართველოსთვის.
თავის ტვინის ღრმა სტიმულაციის თერაპიის საშუალებით ვუმკურნალეთ არა ერთ, განსაკუთრებით კი მოძრაობის კოორდინაციის ისეთი დარღვევების მქონე პაციენტს, როგორიცაა პარკინსონი, დისტონია, ტრემორი, ზოგიერთ ისეთ პაციენტს, რომლებთანაც არ შეიძლებოდა ქირურგიული ჩარევა, ჩავუტარეთ მედიკამენტური თერაპია. გარდა ამისა, ჩვენს ქართველ პაციენტებს ჩავუტარეთ ანევრიზმის ოპერაციები, ბევრს გავუკეთეთ სქოლიოზის, თავის ტვინის სიმსივნის ოპერაციები, გვყავს როგორც მოზრდილი პაციენტები, ასევე ბავშვები, მათ შორის, ჩვილები. ვუმკურნალეთ ბევრ პაციენტს, რომელთაც ჰქონდათ ხერხემლის სხვადასხვა პრობლემა, როგორიცაა თიაქარი, სპინალური არხის შევიწროება, კისრის თიაქარი, ზურგის თიაქარი, ხერხემლის მოტეხილობა და სხვა.
საქართველო და ქართველი ხალხი განსაკუთრებით მიყვარს. ამ ადამიანებმა იციან მადლიერება, ისინი ყოველთვის აფასებენ და აცნობიერებენ ჩვენს ძალისხმევას, რაც ნათლად გვიჩვენებს, რომ სწორ საქმეს ვემსახურებით და ასეც გავაგრძელებთ.
დღეს ბათუმში გავსინჯე პაციენტები, რომლებსაც ოპერაცია გავუკეთე. შედეგები ძალიან კარგია. მათი ბედნიერება მეც ძალიან მაბედნიერებს. თუმცა, ეს არ არის მხოლოდ ჩემი ძალისხმევა. ქალბატონი ნანა სარიშვილი განსაკუთრებით დიდ შრომას დებს ამ საქმეში. როგორც ვიცი, პაციენტებს ძალიან ეხმარება ჩატარებული პროცედურების დაფინანსების ძიებაში. დიდი მადლობა მას. განსაკუთრებული მადლობა მინდა გადავუხადო ბატონ ჯემალ მეგრელიძეს, რომელიც ყოველთვის გვმასპინძლობს და ყოველნაირად გვეხმარება. მართლა ძალიან მახარებს აქ ყოფნა, ამიტომ ჩემი შესალებლობების ფარგლებში, ყველაფერს გავაკეთებ აქაური ხალხისთვის. ყველაფრისთვის დიდი მადლობა.
- – როგორ ხდება პაციენტის შერჩევა ოპერაციისთვის, განსაკუთრებით პარკინსონის დაავადების, ესენციური ტრემორისა და დისტონიის დროს?
- – ეს ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესია. ჩვენ დიდი სიფრთხილით უნდა შევაფასოთ ექნება თუ არა შედეგი პაციენტს, ვისაც ტვინის ღრმა სტიმულაციის ოპერაცია ჩაუტარდება. ეს, ასევე მნიშვნელოვანია ფინანსური და ფსიქოლოგიური თვალსაზრისითაც. ამიტომ, უპირველესად, პაციენტებს ძალიან დეტალურად ვიკვლევთ.
დღესაც, კონსულტაციაზე, ბევრი პაციენტი მოვიდა. მათ შორის, იყვნენ ისეთებიც, რომელთა შემთხვევაშიც შესაძლებელი იქნება ნეიროსტიმულატორის გამოყენება, თუმცა ჯერ არ მითქვამს, რომ მათ სჭირდებათ ნეიროსტიმულატორი, რადგან პაციენტმა ჯერ უნდა გაიაროს დაკვირვების ეტაპი. პირველივე კონსულტაციაზე არ ვაკეთებთ კომენტარს ნეიროსტიმულატორის აუცილებლობაზე.
იშვიათად, ექსტრემალურ სიტუაციებში, შეგვიძლია, განვიხილოთ ოპერაციის საჭიროება იმ დასკვნის შესაბამისად, თუკი კონკრეტულ პაციენტს დადასტურებული აქვს პარკინსონი, წლების განმავლობაში აღენიშნება ტრემორი, მოძრაობის შენელება, სპაზმები, მაგრამ პაციენტი, ასევე, ფსიქოლოგიურად მზად უნდა იყოს – აიტანს თუ არა ოპერაციას? როგორია გულის, ფილტვების პოტენციალი? როგორია მისი მორალური და ფსიქოლოგიური მოტივაცია? საჭიროა ამ ყველაფრის შეფასებაც, რაც რეალურად ყველაზე რთული ნაწილია. შემდგომი პროცესი უფრო მარტივია. თუ დავრწმუნდით, რომ პაციენტს ექნება შედეგი და ეს გამოკვლევებითაც დასტურდება, შეგვიძლია გადავიდეთ ქირურგიულ ფაზაზე და ვურჩიოთ ოპერაციის გაკეთება.
ოპერაცია დაახლოებით 1-2 საათს გრძელდება. 5-6 დღის შემდეგ ვააქტიურებთ ბატარეას და თანდათან ვამცირებთ მედიკამენტების დოზას.
როგორც ვთქვი, ძალიან მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ პაციენტის მოლოდინები. ოპერაციის შემდეგ ყველაფერი ძალიან კარგად იქნება – პაციენტისთვის ამ სიტყვების თქმა, შეიძლება, არ იყოს მთლად სწორი. ამიტომ, მნიშვნელოვანია ვიცოდეთ მისი მოლოდინები და ფსიქოლოგიური მდგომარეობა, რაც ძალიან მნიშვნელოვანი პროცესია. შემდგომი ეტაპი ანუ ოპერაცია და ბატარეის რეგულირების ფაზა ჩვენთვის შედარებით მსუბუქია.
- შესაძლოა თუ არა რაიმე სახის გართულებები პოსტოპერაციულ პერიოდში?
- რა თქმა უნდა, ნებისმიერ ოპერაციას შეიძლება ახლდეს გართულებები. მაგრამ წლების განმავლობაში დაგროვილი გამოცდილება შესაძლებლობას გვაძლევს, უფრო მეტი ვიცოდეთ ამ გართულებებისა და პრობლემების შესახებ და შესაბამისად, შეგვიძლია, დროულად მივიღოთ საჭირო ზომები.
ამ ოპერაციის შემდეგ, ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული და განსაკუთრებით არასასურველი გართულება არის ინფექცია. თუმცა ჩემს ოპერაციებში არასდროს მქონია რაიმე სერიოზული გართულება.
ბატარეის ან ტვინის ლოკაციაზე ინფექციის განვითარება ძალიან პრობლემური სიტუაციაა. ზოგჯერ მდგომარეობა ბატარეის ამოღებამდეც კი მიდის. მაგრამ მადლობა უფალს, ეს მდგომარეობა ჩვენს პაციენტებთან არასდროს დამდგარა. ანუ არასდროს გვყოლია პაციენტი ინფექციით, რომელსაც ბატარეის ამოღება დასჭირდა. გარდა ამისა, შესაძლებელია ადგილი ჰქონდეს სისხლდენას. ბოლოსდაბოლოს, ეს თავის ტვინის ოპერაციაა. მართალია, მცირე ჩარევებს ვაკეთებთ, მაგრამ შედეგად, შესაძლოა, ტვინში სისხლდენა განვითარდეს. ასეთი გართულებებიც არასდროს გვქონია.
იმედი მაქვს, მსგავსი გართულებები არც არასდროს გვექნება. ეს არის ის ორი გართულება, რომელიც ყველაზე მეტად გვაშინებს – ინფექცია და სისხლდენა. სხვა გართულებები უფრო მარტივია და შესაძლებელია მათი მოგვარება ნეიროსტიმულატორის რეგულირებით.
ამ ოპერაციებს 14 წელია აქტიურად ვაკეთებ. რეალურად, ეს არ არის მხოლოდ მოძრაობის დარღვევები. გარდა ამისა, ჩვენთან აქტიურად ტარდება სიმსივნეების, ანევრიზმის, ბავშვთა ნეიროქირურგიის და სქოლიოზის ოპერაციები.
- ორიოდ სიტყვით თავად ნეიროსტიმულატორის ანუ ბატარეის შესახებაც მოგვიყევით…
- უპირველესად ვიტყვი, რომ ნეიროსტიმულატორი ანუ ბატარეა ძალიან მოწინავე ტექნოლოგიაა, რომელიც დიდი შრომის და ძალისხმევის შედეგად შეიქმნა. ამჟამად მსოფლიოში სამი კომპანიაა, რომლებიც წლებია ამ საქმით არიან დაკავებული და დიდი გამოცდილებით და მაღალი ხარისხით აწარმოებენ ბატარეებს. ჩვენს არც ერთ პაციენტს ბატარეასთან დაკავშირებით არასდროს შექმნია პრობლემა.
რა გვახსენდება, როდესაც ვამბობთ ბატარეას? შესაძლებელია დამწვრობის მიღება? აფეთქება? ეს არის ძალიან ხშირად დასმული კითხვები. ამ მხრივ არასდროს არანაირი პრობლემა არ გვქონია. ისინი ადამიანის ორგანიზმში გამოიყენება ხანგრძლივი ტესტირების შემდეგ. ეს არ არის მარკეტში შეძენილი ბატარეის ადამიანის სხეულში განთავსება. როგორც გითხარით, არსებობს მხოლოდ სამი კომპანია, რომლებიც აწარმოებენ ამ ბატარეებს სპეციალური ტექნოლოგიით.
ტექნოლოგიის თვალსაზრისით, ბატარეებს, ასევე, აქვთ გარკვეული დადებითი და უარყოფითი მხარეები. მათი შეფასების შემდეგ ვირჩევთ ისეთს, რომელიც შედეგიანი იქნება პაციენტისთვის როგორც გამოყენების, ასევე, მისი მოლოდინის დაკმაყოფილების თვალსაზრისით. თუმცა, ყველა ბატარეა, რომელსაც ჩვენ ვიყენებთ, აღიარებულია მთელ მსოფლიოში.
დღემდე არასდროს გვქონია პრობლემური სიტუაცია. ეს პროდუქცია ყველგან არ იწარმოება. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მათი გამოყენება ადამიანის ორგანიზმში შესაძლებელი ხდება წლების განმავლობაში ტესტირების გავლის შემდეგ. შეერთებულ შტატებში საჭიროა FDA-ს (Food and Drug Administration) ნებართვა, საჭიროა ევროპული ნებართვები.
- – როგორც ვიცით, არსებობს ორი ტიპის ბატარეა – დამუხტვადი და არადამუხტვადი. რა სხვაობა ან უპირატესობაა მათ შორის?
- –
- – არადამუხტვადი ბატარეები შეიძლება პაციენტმა გამოიყენოს დაახლოებით 4-დან 8 წლამდე, თუმცა ზოგიერთ შემთხვევაში საჭირო ხდება იმპულსების საკმაოდ გაზრდა. მაგალითად, თუ პაციენტს აღენიშნება ძლიერი ტრემორი, ძალიან მძიმეა, ან დაავადება არის ძალიან პროგრესირებადი, ამ შემთხვევაში საჭირო ხდება იმპულსების მიწოდების გაზრდა სტანდარტულზე მეტად. ამ შემთხვევაში ბატარეა შეიძლება ამოიწუროს 2,5-3 წელიწადში. ზოგიერთ პაციენტში გამოიყენება ძალიან დაბალი სიხშირე და ბატარეა 8-9 წლის განმავლობაშიც ძლებს. ანუ გასაგებ ენაზე რომ ვთქვათ, არადამუხტვადი ბატარეის მუშაობა დამოკიდებულია მის მოხმარებაზე, გამოყენებულ ძაბვასა და იმპულსების სიხშირეზე.
რაც შეეხება დამუხტვად ბატარეებს, ჩვეულებრივ, საჭიროა მათი დამუხტვა 3 – 5 დღეში ან კვირაში ერთხელ ტელეფონის უკაბელო სატენის მსგავსი მოწყობილობით. ეს ბატარეები შედარებით მცირე ზომისაა, თუმცა უფრო ხანგრძლივი გამოყენებისაა და 10-15 წლის განმავლობაში ძლებს. თუმცა აქ ერთ პრობლემას ვაწყდებით. მისი დამუხტვა შესაძლოა ცოტათი დამღლელი იყოს, მაგრამ დისტონიის მქონე პაციენტებისთვის, რომელთაც ესაჭიროებათ მაღალი სიხშირის იმპულსების მიწოდება, უპირატესობას ამ ნეიროსტიმულატორს ვანიჭებთ.
არადამუხტვადი ბატარეა ნაკლებად სიცოცხლისუნარიანია. ამიტომ მრავალჯერადი დამუხტვის ბატარეებს ვამჯობინებთ. მაგრამ მათ აქვთ გადახურების პრობლემა დამუხტვისას. ეს შეიძლება ცოტათი შემაშფოთებელი იყოს ზოგი ადამიანისთვის. გარკვეულ ასაკობრივ ჯგუფს ბატარეის დამუხტვა ავიწყდება, ამიტომ ის შესაძლოა გაითიშოს. დაუმუხტავი ბატარეა ისევე ითიშება, როგორც დაუმუხტავი ტელეფონი.
აქედან გამომდინარე, ჩვენ რეალურად ვაკეთებთ ბატარეის არჩევანს პაციენტის, მათი მდგომარეობისა და მათი კულტურული დონის მიხედვით. ასევე, რა თქმა უნდა, ძალიან მნიშვნელოვანია პაციენტის დაავადების ტიპი.
- ინტერნეტით თუ სხვა გზებით მოძიებული ყველა წყარო იძლევა ინფორმაციას, რომ აღნიშნული ნეიროსტიმულატორების ხარისხი და მოხმარების ფუნქციები დღითი – დღე უმჯობესდება, იხვეწება ტექნოლოგიები და ა.შ. რა შეიცვალა ამ მხრივ თუნდაც ბოლო 5 წელიწადში და თუ პაციენტს ძველი ნეიროსტიმულატორის ახლით შეცვლა მოუნდება, რა გზები უნდა გაიაროს?
- ძალიან კარგი კითხვაა, სწორად აღნიშნეთ, რომ ნეიროსტიმულატორის ტექნოლოგია დღითი-დღე ვითარდება და უმჯობესდება. ეს უდავოა. ბატარეები, მათი კაბელები და ასევე ტვინის შიგნით განთავსებული კაბელებიც, რომლებსაც დაახლოებით 5 წელია ვიყენებთ, თავსებადია მაგნიტორეზონანსულ ტომოგრაფიასთან. ასეთი შეთავსება კი ჩვენთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია, რადგან ეს ყველაფერი გვაძლევს შესაძლებლობას ტექნოლოგიის განვითარებისა და უფრო მაღალი ხარისხის, უფრო გამძლე ბატარეების შექმნის შემთხვევაში, შევცვალოთ იგი მარტივი პროცედურით, გავხსნათ მხოლოდ ის უბანი, სადაც ბატარეაა განთავსებული, რაც დაახლოებით 5-10-წუთიანი პროცედურაა.
- ანალოგიური ოპერაციები საქართველოშიც ტარდება, თუმცა ხშირ შემთხვევაში სათანადო შედეგი ფაქტობრივად არ არის… რა ხდება, ექიმების კომპეტენციის პრობლემასთან გვაქვს საქმე თუ უხარისხო ნეიროსტიმულატორებია შემოტანილი?
- როგორც საუბრის დასაწყისში აღვნიშნე, ძალიან მნიშვნელოვანია პაციენტის სწორად შერჩევა. აუცილებელია გულდასმით განისაზღვროს პაციენტი, რომელსაც ნამდვილად შეუძლია ისარგებლოს ნეიროსტიმულატორით. ეს პირველი.
მეორეც, პაციენტის წარმატებით შერჩევის შემდეგ დგება ქირურგიული ეტაპი. ქირურგიული ეტაპისთვის, პაციენტის ტვინში ბირთვებზე კარგად დაკვირვებისთვის ასევე, საჭიროა ძალიან მაღალი ხარისხის მაგნიტო-რეზონანსული გამოსახულება.
ოპერაციის დროს, მას შემდეგ, როცა უკვე სწორად განისაზღვრა უჯრედული სტრუქტურა, რომელსაც გამოვიყენებთ, ლოკაცია, სადაც განთავსდება ელექტროდი, ძალიან მნიშვნელოვანია გამოთვლები. აქ 1 მილიმეტრი ცდომილებაც კი არასასურველია. თუ ექიმი ოპერატორი არ არის გამოცდილი, თუ ვერ აკეთებს სწორ გათვლას და ვერ შეძლო ამ წერტილის სწორად განსაზღვრა, პაციენტს არ ექნება შედეგი. პირიქით, შესაძლებელია განსხვავებული რეაგირების მიღება პაციენტისგან. ამიტომ, ეს არის არა სწრაფად შესასრულებელი, არამედ წლების განმავლობაში გამოცდილებით განვითარებული და დახვეწილი პროცედურა. და ჩვენ თურქეთში, ამ პროცედურებს დაახლოებით 15 წელია აქტიურად ვატარებთ.
- ბატონო ენის, მინდა, მოკლედ ვისაუბროთ ანევრიზმებზე. რა სახის დაავადებაა და რა კატეგორიის პაციენტებში გვხვდება ის?
- ანევრიზმა არის დაავადება, რომელიც, ჩვეულებრივ, ყველა ასაკობრივ ჯგუფში გვხვდება. თავის ტვინის ვენების შუა ნაწილში არის თხელი კუნთოვანი ფენა. ზოგჯერ ეს კუნთოვანი ფენა ადამიანს დაბადებიდანვე არ აქვს განვითარებული. ასეთ შემთხვევაში, ყველაზე მოქმედი ფაქტორები არის მაღალი არტერიული წნევა და ინტენსიური მწეველობა. არტერიული წნევის ზრდასთან ერთად, სისხლძარღვის კედლის ამ არეში, რომელსაც არ გააჩნია კუნთოვანი შრე, წარმოიქმნება ბუშტი, რაც იწვევს სისხლძარღვთა კედლის დასუსტებას და ზრდის გახეთქვის შესაძლებლობას. რაც თავისთავად იწვევს უეცარ გართულებებს.
ანევრიზმის დადგენის ორი მეთოდი არსებობს. ერთ-ერთი მათგანია გენეტიკა. თუ ოჯახში არსებობს ანევრიზმის ისტორია, თუ მამას ან ბაბუას ჰქონდა ანევრიზმა ან სისხლდენა ანევრიზმის გამო, ბავშვებიც უნდა იყვნენ კონტროლის ქვეშ. ანევრიზმის წარმოქმნაში განსაკუთრებით დიდი გავლენა აქვს მოწევას, რადგან ის ძალიან ასუსტებს სისხლძარღვის კედელს.
ამიტომ, მოწევას კატეგორიულად არ ვუწევთ რეკომენდაციას, რადგან ის, შესაძლოა, გახდეს ანევრიზმის ხელშემწყობი. ასეთ პაციენტებში, ან მათთვის, ვისაც აწუხებს თავის ტკივილი ან ნებისმიერი სხვა დაავადება, საჭირო ხდება კომპიუტერული ან მაგნიტო-რეზონანსული ტომოგრაფიის გადაღება, რაც გვაძლევს ანევრიზმის გამოვლენის საშუალებას.
ყველაზე გავრცელებული კლინიკა, რომლითაც ანევრიზმის მქონე პაციენტი შემოდის გადაუდებელი დახმარების განყოფილებაში, არის გონების დაკარგვა და უეცარი, ძლიერი თავის ტკივილი.
როგორი თავის ტკივილი? როგორც პაციენტები აღწერენ, ასეთი ტკივილი ცხოვრებაში არ განუცდიათ, აქვთ გაუსაძლისი თავის ტკივილი, ძლიერი პულსირება თავის არეში. ასეთი პაციენტებისთვის გადაუდებლად გადაღებული ტომოგრაფიიდან მაშინვე ცხადი ხდება სისხლდენის არსებობა.
იმის გათვალისწინებით, რომ სისხლდენა შეიძლება გამოწვეული იყოს ანევრიზმით, პაციენტს დაუყოვნებლივ უტარდება კატე ანგიოგრამა ან ინვაზიური ანუ ციფრული ანგიოგრამა ანევრიზმის გამოსავლენად, ან ქირურგიულად, მიკრო კლიფსებით, რომლებსაც ანევრიზმის კლიფსებს ვუწოდებთ, ვხურავთ ანევრიზმას. ან შეიძლება განხორციელდეს შეღწევა საზარდულიდან ანგიოგრამის მსგავსად და მოხდეს შევსება.
თუ დიაგნოზი დაისმება ადრეულ ეტაპზე, ანუ თუ ანევრიზმა გამოვლინდა სისხლდენის დაწყებამდე, მათი ოპერაციები და სხვა პროცედურები მართლაც ძალიან მარტივია. პაციენტს შეუძლია უფრო კომფორტულად დაუბრუნდეს ჩვეულ ცხოვრებას. მაგრამ თუ პაციენტი დაიგვიანებს სისხლდენის შემდეგ, თუ სწორი დიაგნოზი არ იქნება დასმული, თუ მიზეზი არ იქნება დადგენილი, ან თუ ანალიზები სწრაფად არ ჩატარდა, ამან შეიძლება გამოიწვიოს პაციენტის სამუდამო ან დროებითი ინვალიდობა, ან შესაძლოა, ლეტალობაც.
კიდევ ერთხელ მინდა ვთქვა, რომ ძალიან ბედნიერი ვარ აქ ყოფნით. დიდი მადლობა ყველას. საქართველო ჩემს მეორე სამშობლოდ მიმაჩნია. განსაკუთრებით დიდი მადლობა მინდა გადავუხადო ქალბატონ ნანა სარიშვილს და ბატონ ჯემალ მეგრელიძეს. მე ყოველთვის მზად ვარ და ყოველ ღონეს ვიხმარ ქართველი პაციენტების დასახმარებლად. კიდევ ერთხელ დიდი მადლობა.
ყურადღება! ბატონ ენისთან ვიზიტების დასაჯავშნად
სამსუნსა და საქართველოში, დაუკავშირდით:
ქალბატონ ნანა სარიშვილს, ჯანდაცვის მიმართულებით
საქართველოს ოფიციალურ წარმომადგენელს თურქეთის
წამყვან კლინიკათა ქსელებში. ტელ: 577 59 41 59
